Ποιες θεραπείες είναι διαθέσιμες

Στη χημειοθεραπεία χρησιμοποιούνται αντικαρκινικά φάρμακα. Τα φάρμακα αυτά λαμβάνονται από το στόμα ή ενδοφλέβια και ελέγχουν ή καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα που αναπτύσσονται με πολύ γρήγορους ρυθμούς (βλ. ενότητα «Τι είναι η Χρόνια Λεμφοκυτταρική Λευχαιμία»). Ωστόσο, τα αντικαρκινικά φάρμακα δεν έχουν σχεδιαστεί ειδικά για τη ΧΛΛ, με συνέπεια να μην είναι τόσο αποτελεσματικά όσο θα θέλαμε. Χρησιμοποιούνται  κυρίως για να αντιμετωπίσουν συμπτώματα αλλά έχουν και σημαντικά μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, πολλές φορές επηρεάζουν τα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού, ιδίως τα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται με γρήγορο ρυθμό, όπως είναι  τα κύτταρα των θυλάκων των τριχών, του μυελού των οστών και βλεννογόνου του στόματος και του γαστρεντερικού. Οι συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι η τριχόπτωση ή ναυτία, και επιβαρύνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών για τα διαστήματα που λαμβάνουν θεραπεία.

Τα μονοκλωνικά αντισώματα χορηγούνται ενδοφλεβίως και στοχεύουν σε συγκεκριμένους υποδοχείς, λειτουργούν όπως ένα κλειδί το οποίο ξεκλειδώνει μία μόνο κλειδαριά. Για παράδειγμα, μονοκλωνικά αντισώματα όπως το Rituximab και το Obinutuzumab συνδέονται με το CD20, μία πρωτεΐνη της επιφάνειας των νεοπλασματικών λεμφοκυττάρων. Έτσι, ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα που με τη σειρά του καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα. Ο συνδυασμός των μονοκλωνικών αντισωμάτων εναντίον του CD20 με ένα ή περισσότερα χημειοθεραπευτικά φάρμακα καλείται ανοσοχημειοθεραπεία και αποδείχθηκε πιο αποτελεσματική από την απλή χημειοθεραπεία.

Βασικό χαρακτηριστικό των νεοπλασματικών κυττάρων στη ΧΛΛ είναι ότι διεγείρονται και ενεργοποιούνται από ερεθίσματα στο περιβάλλον τους και ζουν περισσότερο σε σχέση με τα φυσιολογικά Β λεμφοκύτταρα. Η «στοχευμένη θεραπεία» έρχεται να αντιμετωπίσει αυτό το φαινόμενο στοχεύοντας αυτούς τους δύο βασικούς μηχανισμούς. Πρόκειται για χάπια που χορηγούνται μία φορά την ημέρα και τα χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Μία κατηγορία τέτοιων φαρμάκων είναι οι αναστολείς της πρωτεΐνης BTK. Σε αυτήν ανήκουν φάρμακα όπως το Ibrutinib και το Acalabrutinib, τα οποία εμποδίζουν την ενεργοποίηση των παθολογικών Β λεμφοκυττάρων μετά τη διέγερση από εξωτερικά ερεθίσματα, καθιστώντας τα έτσι ευάλωτα. Το Venetoclax είναι μία άλλη στοχευμένη θεραπεία που αναστέλλει την πρωτεΐνη BCL-2, η οποία προστατεύει τα κύτταρα από το θάνατο. Η δράση του φαρμάκου αυτού οδηγεί τα παθολογικά Β λεμφοκύτταρα στο θάνατο. Τόσο οι αναστολείς της BTK όσο και το venetoclax έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικά και ασφαλή φάρμακα και επέφεραν πραγματική επανάσταση στη θεραπεία της ΧΛΛ.

Στην αλλογενή μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων πραγματοποιείται καταστροφή του παθολογικού αιμοποιητικού συστήματος του ασθενούς με χημειοθεραπεία ή/και ακτινοβολία και στη συνέχεια χορηγούνται υγιή αιμοποιητικά κύτταρα από κάποιον δότη. Από τα κύτταρα αυτά θα προκύψουν όλα τα κύτταρα του αίματος. Ο δότης συνήθως είναι ο αδερφός ή η αδερφή του ασθενούς, ή και κάποιος τρίτος συμβατός δότης. Η μεταμόσχευση επιλέγεται ως θεραπεία για συγκεκριμένους ασθενείς με κάποια ορισμένα χαρακτηριστικά. Συνήθως χρησιμοποιείται σε νέους ασθενείς με πιο επιθετική μορφή της νόσου ή ανθεκτική σε άλλες θεραπείες. Αυτό συμβαίνει επειδή, σε σύγκριση με τις άλλες θεραπείες, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για να συμβεί κάποια επιπλοκή που να είναι απειλητική για τη ζωή του ασθενούς. Συνεπώς, επιλέγουμε τις άλλες διαθέσιμες θεραπείες που είναι πιο ασφαλείς και πολύ αποτελεσματικές. Παρόλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η μεταμόσχευση είναι η πιο αποτελεσματική θεραπευτική λύση.

Όταν ένας ασθενής έχει έλλειψη σε κάποιο ή κάποια από τα κύτταρα του αίματος με την εμφάνιση ή τον κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων τότε μπορεί να χρειαστεί μετάγγιση αίματος. Όπως ένας ασθενής όταν έχει έλλειψη σε οξυγόνο, του χορηγούμε επιπλέον οξυγόνο, έτσι και στην περίπτωση ενός ασθενούς με έλλειψη σε κύτταρα του αίματος του χορηγούμε επιπλέον κύτταρα. Η έλλειψη μπορεί να οφείλεται είτε στην ίδια τη ΧΛΛ, που όπως αναφέρθηκε τα παθολογικά κύτταρα εμποδίζουν τα υπόλοιπα φυσιολογικά, οδηγώντας σε αναιμία και έλλειψη αιμοπεταλίων (βλ. ενότητα «Τι είναι η Χρόνια Λεμφοκυτταρική Λευχαιμία»), είτε στη χημειοθεραπεία που εκτός από τα παθολογικά μπορεί να καταστρέψει και ορισμένα φυσιολογικά κύτταρα. Με αυτό τον τρόπο, αναπληρώνονται αυτά τα κύτταρα και επανέρχονται στα αναμενόμενα επίπεδα.

Μπορεί να  χρειαστεί να ζητήσετε από οικεία σας άτομα να πάνε να δωρίσουν αίμα για εσάς. Αυτό είναι συνήθης πρακτική. Καλό είναι να γνωρίζετε ότι συνήθως δεν έχει σημασία η ομάδα αίματος του δωρητή, ούτε και σε ποιο νοσοκομείο θα γίνει η δωρεά. Τα τμήματα αιμοδοσίας έχουν διαδικασίες ώστε να φροντίσουν να μεταγγιστείτε κατάλληλα. Αν χρειάζεστε κάποια βοήθεια, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Ελληνική Ομάδα Ασθενών με ΧΛΛ (Δίκτυο υποστήριξης νέων ασθενών με ΧΛΛ).

Το μέλλον υπόσχεται πολλά για τους ασθενείς με ΧΛΛ. Η εντυπωσιακή πρόοδος που έχουμε κάνει, συνήθως καθιστά τη ΧΛΛ μία αντιμετωπίσιμη μορφή καρκίνου με καλή πρόγνωση. Ωστόσο, παρά τις διαθέσιμες θεραπείες δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να την μετατρέψουμε σε μία πλήρως ιάσιμη νόσο, όπως επίσης και να μειώσουμε το αντίκτυπο των θεραπειών στην ζωή των ατόμων. Γι’ αυτούς τους λόγους, η έρευνα συνεχίζεται με σκοπό την ανεύρεση των καλύτερων συνδυασμών στοχευμένων φαρμάκων που θα βελτιώσουν ακόμα περισσότερο το θεραπευτικό αποτέλεσμα.